Filmoverzicht

Het (ver)filmen van flamenco begon in het begin van de 20e eeuw. Rond de eeuwwisseling werden de eerste bewegende beelden vertoond van Andalusische folkloristische dansen en de eerste opname van een flamenco-optreden komt uit 1909, waar in een korte film de flamencozanger “El Mochuelo” vertoond werd. Aangezien het destijds echter nog een zgn “stomme” film betrof, kon zijn stemgeluid niet gehoord worden. Het was echter vooral – m.n. dus dankzij de “stomme” film – flamencodans die populair werd om te filmen. Er zijn dan ook historici die beweren dat een flamencodanseres de eerste was die in een korte speelfilm als eerste flamenco op het witte doek verscheen.

El Mochuelo

Manolo Caracol en Lola Flores

In de jaren 40 werden er veel films opgenomen waarin flamenco, en dan vooral ook weer flamencodans, voor kwam. In die tijd begon de filmcarriere van Lola Flores, die uiteindelijk in 40 films zou verschijnen. "Martingala" uit 1940 was de eerste film waarin “La Faraona” (Lola Flores) verscheen. In 1946, naast Manolo Caracol, trad ze op in “Embrujo", een van haar meest succesvolle films. Ze verscheen ook in "Alegrías", in 1944, en in "Misterio en la Marisma" uit 1943, met Terremoto de Jerez. Aan de andere kant liet Carmen Amaya de kracht en het karakter van haar wijze van dansen zien in "Seda, sangre y sol" en "Gypsy dance", beiden uit 1941; "Sueños de gloria" uit 1944, naast Sabicas; en in "Pasión Gitana" uit 1946.

In de jaren 40 werden ook Rosario en Antonio (ook als “Los Chavalillos sevillanos”) bekend, in de film "El rey de Sierra Morena" uit 1949.

Tenslotte verschenen de dansers José Greco, Vicente Escudero, Mercedes Borrull "La Gitana Blanca", de gitaristen Sabicas, Melchor de Marchena,  Luis Maravilla, en de zangers Pepe Pinto, Manolo Vargas, Juanita Reina en Estrellita Castro in diverse films.

In de jaren 50 waren m.n. Lola Flores, El Principe Gitano (Enrique Vargas) en Antonio Molina nadrukkelijk aanwezig in diverse films. De meest belangrijke ontwikkeling echter was het verschijnen van de film “Duende y misterio del flamenco”, geregisseerd door Edgar Neville in 1952. De film werd erg goed ontvangen door de filmcritici en het publiek. In de film zie je af en toe een vermelding in beeld van de palo waar je op dat moment naar kijkt. Het is een documentaire zonder een verhaallijn waarin veel artiesten, méér dan 40, optraden.

In de jaren 60 wordt er afstand genomen van de vele films waarin spaanse folklore verschijnt en wordt er meer flamenco in films verwerkt. De film “Los Tarantos” is zonder twijfel de meest belangrijke film van die jaren waardoor er, naast flamenco, ook sociale aspecten van het zigeunerleven in de bioscoop te zien zijn. Carmen Amaya en Antonio Gades zijn er in te zien, naast de zangers Chocolate en Peret. De film werd voor een Oscar genomineerd als beste buitenlands(talig)e film. In de jaren 60 blijven de “acteurs” van de jaren 50 verschijnen, maar daarnaast verschijnen er nieuwe sterren aan het firmament zoals Rocío Jurado, Peret en de belangrijkste, Antonio Gades. Een paar jaar later (1967) werd er een versie van “El amor brujo” verfilmd en ook die werd genomineerd voor een Oscar. Dat was destijds de tweede verfilmde versie van het verhaal. In deze versie treedt Antonio Gades op en zie je ook kort Cristina Hoyos. Apart en verrassend is een jonge Camarón gitaarspelend te horen.

Filmposter van "Los Tarantos"

De jaren 70 startten goed: de meest belangrijke film van het decennium zag het licht; “La ley de una raza” met daarin “La Chunga” en Antonio (“el bailarín”). Twee jaar later verscheen de film “Casa Flora” met daarin Lola Flores en – de enige film waarin hij een “echte” rol had – Camarón.

In 1975 verscheen “Carmen” met daarin een flamencosterrencast; Agujeta, Enrique de Melchor, Enrique El Cojo, Enrique Morente,  Pepe de Lucía, Rafael de Córdoba, Sara Lezana en het cuadro van het Tablao “Las Brujas”.

In de jaren 70 verschenen ook de documentaires “Cantes de Málaga” (in 1974) en “Canciones de nuestra vida” (in 1975). Daarin verschenen artiesten als Antonio Gades, Carmen Amaya, Carmen Sevilla, Conchita Piquer, Imperio Argentina, La Polaca, Lola Flores, Marujita Díaz en Sara Montiel.

In de laatste dertig jaar is het toch vooral de regisseur Carlos Saura die de toon zet.

Carlos Saura

Natuurlijk zijn er ook anderen die films maken waarin flamenco een rol speelt, maar de kern ligt bij Saura. De jaren 80 en de volgende 20 jaar worden gekenmerkt door de entrée van Saura; van “Bodas de sangre” (1981) tot het verschijnen van “Flamenco, Flamenco” in 2010. In de jaren 80 verschenen dus de zojuist genoemde “Bodas de sangre” in 1981, “Carmen” in 1983 en “El amor brujo” in 1986, allemaal met Antonio Gades en Cristina Hoyos in de hoofdrollen. In 1992 ging hij door met “Sevillanas” en “Flamenco” in 1995. In Sevillanas laat hij de diverse soorten en stijlen van Sevillanasdans zien en in Flamenco voert hij meer dan 100 artiesten van die tijd op.

In dat decennium maakte Vicente Escrivá een nieuwe versie van “Los Tarantos” genaamd “Montoyas y Tarantos” met daarin Cristina Hoyos en Antonio Canales. Dominique Abel maakte in 1999 de documentaire met- en over Agujetas, “Agujetas Cantaor” en Mike Figgis maakte de film “Flamenco women” met Eva la Yerbabuena en Sara Baras.

De 20e eeuw begon met de film “Vengo” waarin Antonio Canales speelde naast La Paquera en Tomatito. Ook in 2000 verscheen de film “Gitano” waarin de danser Joaquín Cortés speelde. Ook hierin trad Tomatito op, en daarnaast Montse Cortés, Navajita Plateá, Azúcar Moreno, Antonio Carmona en Juan & Pepe Habichuela.

In 2002 ging Saura verder met “Salomé” waarin Aída Gomez danste. In 2005 verscheen Iberia met Sara Baras. Daarnaast verscheen ook in 2005 “Herencia Flamenca”, een documentaire over de band Ketama. Farruco (“El Farru”) kleinzoon van de oude Farruco en niet te verwarren met Farruquito, een andere kleinzoon, speelde in de film “El Triunfo”. Daarnaast verscheen de documentaire “Morente sueña la Alhambra”.

Met toestemming, vrij vertaald, samengevat en aangevuld vanaf de flamencosite “www.esflamenco.com”.

Een overzicht van films waarin flamenco een rol speelt;

Filmposter "La Hermana San Sulpicio"

“Stomme film”:

1909:   Korte film waarin “El Mochuelo” te zien is die zingt.

1914:   “La Danza Fatal” met Imperio Argentina in de hoofdrol.

1917:   “Gitana Cañi” met Pastora Imperio in de hoofdrol.

1923:   “Rosario la Cortijera” met La Argentina in de hoofdrol.

1924:   “Santa Isabel de Ceres” met Mariquilla Ortega in de hoofdrol.

1927:   “La Hermana San Sulpicio” met Imperio Argentina in de hoofdrol.

1928:   “Rejas y votos”.

1929:   “La Copla Andaluza”.

“Sprekende film”:

Filmposter: "Futbol, amor y toros"

1929:   “Fútbol, Amor y Toros” met Guerrita in de hoofdrol.

1930:   “Noticiario de Cineclub” met Vicente Escudero.

1932:   “El Sabor de la Gloria” met Angelillo en Luís Yance in de hoofdrol.

1933:   “El Relicario” met Guerrita in de hoofdrol.

1934:   “La Hermana San Silpicio” met Imperio Argentina in de hoofdrol.

Dit was de tweede versie van het betreffende verhaal.

1934:   “El Negro que tenía el Alma Blanca” met Angelillo in de hoofdrol.

Het was de “sprekende” versie van de eerdere film.

Filmposter: "El Negro que tenia el alma blanca"

1935:   “Madre Alegría” met Niña de la Puebla.

1935:   “La Cortija” met Estrellita castro, Niño de Utrera en Niño Sabicas.

1935:   “Paloma de Mis Amores” met Niño de Marchena in zijn eerste film.

1935:   “La Hija de Juan Simón” met Carmen Amaya en Angelillo.

1935:   “Una Aventura Oriental” met Guerrita.

1936:   “María de la O” met Carmen Amaya en Pastora Imperio.

1936:   “Carmen la de Triana” met Imperio Argentina en Ramón Montoya.

1936:   “Morena Clara” met Imperio Argentina.

1937:   “Amor Gitano” met Guerrita.

1937:   “Embrujo del Fandango” met Carmen Amaya.

1940:   “La Dolores” met Niño Marchena en Conchita Piquer.

Filmposter: "La Dolores"

1940:   “Martingala” met Niño Marchena en Lola Flores.

1940:   “Fiesta en Sevilla”

1940:   “La Marquesona” met Imperio Argentina.

1941:   “Sangre y Sol” met Carmen Amaya.

1941:   “Un alto en el Camino” met Lola Flores.

1941:   “Carmen Amaya and her Spanish Original Cypsy Dance” met Carmen Amaya.

1941:   “Alma de Dios” met Trini Borrull.

1941:   “Ni Sangre ni Arena” met el Niño del Brillante.

1941:   “Sevillanas”, documentaire.

1942:   “Malvaloca” met Mercedes Borrul “La Gitana Blanca”.

1942:   “Un Caballero Famoso” met Manolo Caracol en Niño Ricardo.

1942:   “Fandanguillo”, documentaire.

1943:   “Forja de Almas”.

Filmposter: "Misterio en la Marisma"

1943:   “Misterio en la Marisma” met Lola Flores en Terremoto.

1944:   “Sueños de Gloria” met Carmen Amaya en Sabicas.

1944:   “Pierna de Plata”.

1944:   “Alegría” met Lola Flores.

1944:   “Macarena” met Juanita Reina en Mercedes Borrul.

1944:   “Ana María” met Marchena.

1944:   “Cádiz por Alegrías”.

1945:   “Leyenda de Feria” met Trini Borrul en Niño de Constantina.

1945:   “Pregones del Embrujo”.

1946:   “Embrujo” met Manolo Caracol en Lola Flores.

Filmposter: "Embrujo"

1946:   “Pasión Gitana” met Carmen Amaya.

1947:   “La Lola se va a los Puertos” met Juanita Reina, Pepe Pinto en Melchor de Marchena.

1948:   “Brindis a Manolete” met José Greco en Luís Maravilla.

1949:   “La Revoltosa” met Vicente Escudero.

1949:   “El Rey de Sierra Morena” met Antonio y Rosario.

1949:   “El Amor Brujo” met Pastora Imperio, Manolo Vargas en Ana Esmeralda.

1950:   “Jack, el Negro” met Lola Flores.

1951:   “Niebla y Sol” met Antonio y Rosario.

1951 :  “la Niña de la Venta” met Manolo Caracol.

1951 :  “Café Cantante” met Imperio Argentina.

1952:  “Duende y Misterio del Flamenco” met Pilar López and Antonio Ruiz Soler, Antonio Mairena, Aurelio de Cádiz, Bernarda and Fernanda de Utrera, Farruco, Luis Maravilla, Pacita Tomás.

Filmposter: "Duende y Misterio del Flamenco"

1952:   “Estrella de Sierra Morena” met Manolo caracol en Lola Flores.

1952:   “Lola la Piconera” met Ana Esmeralda.

1952:   “María Dolores”.

1953:   “Noches Andaluzas”.

1953:   “La guitarra muda”.

1953:   “Pena, penita, pena”.

1953:   “El Pescodar de Coplas” met Antonio Molina.

1953:   “El Festival de la 3-D” met Niño Ricardo.

1953:   “Brindis al Cielo” met Enrique Vargas “El Príncipe Gitano”.

1954:   “Todo es possible en Granada” met Manolo Escobar.

1954:   “La Reina Mora” met Pepe Marchena, Antoñita Moreno, José Cepero, Andrés Heredia en Benito de Mérida.

Filmposter: "La Reina Mora"

1954:   “La Danza de los deseos”.

1954:   “Morena Clara”.

1954:   “La Hermana Alegría”.

1954:   “El Rey de la Carretra” met Juanito Valderrama, Niño Ricardo en Gracia de Sacromonte.

1954:   “Cruz de Mayo” met Manolo “El Malagueño”.

1954:   “La Reina de la Luz”

1955:   “Suspiros de Triana” met Angelillo.

1955:   “Lola Torbellino”.

1955:   “El Piyayo” met Antonio Molina.

1955:   “Esa Voz es una Mina” met Antonio Molina.

Filmposter: "Esa Voz es una Mina"

1955:   “Veraneo en España”.

1956:   “Tremolina”.

1956:   “La Faraona” met Lola Flores.

1956:   “La Hija de Juan Simón”.

1956:   “Limosna de Amores” met Lola Flores.

1956:   “Malagueña” met Lola Sevilla.

1956:   “Heredero en Apuras”.

1957:   “Maricruz” met Lola Flores.

1957:   “María de la O”.

1957:   “El Cristo de los Faroles”.

Filmposter: "El Cristo de los Faroles"

1958:   “Pan, Amor en Granada” met Carmen Sevilla en Vittorio de Sica.

1958:   “Luna de Miel” met Antonio en Ludmilla Tcherina.

1958:   “Sueños de Oro” met Lola Flores.

1958:   “Échame la Culpa”.

1958:   “Las de Caín” met Lola Flores.

1958:   “Venta de Vargas”.

1959:   “La Copla Andaluza” met Rafael Farina, Porrinas de Badajoz, La Paquera de Jerez,

El Sevillano en Beni de Cádiz.

1959:   “Espaldas a la Puerta” met La Chunga

1960:   “A Las Cinco de la tarde” met Jarrito.

1960:   “Café de Chinitas” met Antonio Molina, Rafael Farina, María Albaicín en Niño Ricardo.

Filmposter: "Café de Chinitas"

1960:   “Fuego en castilla” met Vicente Escudero.

1961:   “Puente de Coplas” met Antonio Molina, Rafael Farina, Porrinas de Badajoz, Ana Mariscal en Niño Ricardo.

1963:   “Los Tarantos” met Carmen Amaya, Sara Lezana, Chocolate en Antonio Gades.

1963:   “Antonio”

1963:   “Antonio en la Cueva de Nerja”

1963:   “Llanto y saeta en Sevilla”

1963:   “De Color Moreno” met Lola Flores

1964:   “Feria de Sevilla”

1964:   “Los Duendes de Andalucía” met Paquera de Jerez, Porrinas de Badajoz, Niña de los Peines, en Juanito Valderrama.

Filmposter: "Los Duendes de Andalucía"

1964:   “El Alma de la Copla” met Enrique Vargas “El Príncipe Gitano”, La Niña de la Puebla en  Juan Varea.

1964:   “Valiente” met Fosforito.     

1964:   “La Gitana y el Charro” met Lola Flores

1964:   “Sinfonía Española” met Antonio en Lola Flores.

1965:   “Gitana” met Juanito valderrama, Dolores Abril en Güito.

1965:   “El Amor Brujo” met Antonio Gades en Cristina Hoyos.

1965:   “Los Pianos Mecánicos” met Maria Albaicín.

1965:   “Un Beso en el Puerto” met Manolo Escobar.

1965:   “Mi canción es Para Tí” met Manolo Escobar.

Filmposter: "Mi Canción es para tí".

1965:   “España Insolita” met Jarrito.

1965:   “Andalucía Alegre y Confiada”, Rafael Ballarín.

1966:   “El Padre Manolo”.

1966:   “El Milagro del Cante” met El Principe Gitano en Rafael Farina.

1966:   “Barro e Oro”.

1966:   “Último Encuentro”

1967:   “La Niña del Patio”

1967 :  “Los Celos y el Duende” met Porrinas, Fosforito, Juan Varea en Félix de Utrera.

1967:   “Con el Viento Solano” met Imperio Argentina en Vicente Escudero.

1967:   “Belleza y calor de España” met Güito.

1967:   “Una Señora Estupenda” met Lola Flores.

1968:   “Los Flamencos” met o.a. Fosforito, Juan Vargas en Terremoto.

Filmposter: "Los Flamencos"

1970:   “Ley de Raza” met Antonio en La Chunga.

1970:   “Flamenco en Castilla” met Paco Cepero en Vicente Escudero.

1972:   “Casa Flora” met Lola Flores en Camarón de la Isla.

1973:   “Me has Hecho Perder el Juicio” met Manolo Escobar.

1974:   “Cuando los Niños Vienen de Marsella” met Manolo Escobar en Sara Lezana.

1974:   “Cantes de Málaga”.

1974:   “Andalucía la Baja”.

1975:   “La Carmen” met Enrique Morente, Agujetas, Enrique de Melchor en Pepe de Lucía.

1975:   “Flamenco”.

1975:   “Canciones de Nuestra Vida” met Imperio Argentina, Carmen Amaya, Lola Flores, Antonio Gades, Conchita Piquer, Carmen Sevilla, etc.

1981:   "Canta Gitano" met Mario Maya.

1981:   “Bodas de Sangre” met Antonio Gades, Güito, José Mercé en Cristina Hoyos.

Filmposter: "Bodas de Sangre"

1983:   “Carmen” met Paco de Lucía, Antonio Gades, Manolo Sevilla en Cristina Hoyos.

1984:   “Corre Gitano” met Mario Maya.

1984:   “El Bacón abierto” met José Mercé en Juan Habichuela.

1986:   “El Amor Brujo” met Antonio Gades en Cristina Hoyos.

1990:   “Montoyas y Tarantos” met Cristina Hoyos en Antonio Canales.

1992:   “Sevillanas” met Manolo Sanlúcar, Paco de Lucía, Tomatito, Camarón, Lola Flores, Paco Toronjo, Manuela Carrasco, Merche Esmeralda, Matilde Coral en haar echtgenoot Rafael el Negro.

1993:   “Latcho Drom”.

1993:   “Un Viaje Andaluz”.

1994:   “La Teta y la Luna” met Miguel Poveda.

1995:   “Bodas de Gloria” met Farruquito.

Filmposter: "Flamenco"

1995:   “Flamenco” met talloze artiesten zoals Paco De Lucía, Manolo Sanlúcar, Enrique Morente, Joaquin Cortes, José Menese, Lole y Manuel, Mario Maya, José Mercé, Matilde Coral, Carmen Linares, Merche Esmeralda, Chocolate, Manuela Carrasco, Farruco, Fernanda De Utrera, La Paquera De Jerez, Manzanita, Ketama, Agujeta, Manuel  Moneo, Paco Toronjo, Aurora Vargas, Remedios Amaya, Juana La Del Revuelo, La Macanita, Chano Lobato,  Rancapino, Tomatito, Potito, Duquende, Belen Maya, etc.

1996:   “Alma Gitana”.

1996:   “Flamenco women” met Eva la Yerbabuena en Sara Baras.

1999:   “Agujetas, Cantaor” met Agujetas.

2000:   “Vengo” met Antonio Canales, Tomatito, La Caita en La Paquera de Jérez,.

2000:   “Fugitivas” met Niña Pastori.

2000:   “En el nombre del Padre” met Manolete en Marina Heredia.

2000:   “Gitano” Joaquín Cortés, Azúcar Moreno, Antonio Carmona, Montse Cortés, Rosario Flores, Juan y Pepe Habichuela, Navajita Plateá en Tomatito.

Filmposter: "Gitano"

2000:   “Los Almendros – Plaza Nueva” met o.a. Niño Josele.

2002:   “Salomé” met Aída Gómez.

2002:   “Las Cuevas de Alcudia y la Saeta en Guadix”.

2003:   “Around Flamenco”.

2003:   “Carmen Amaya, Granizo sobre los Cristales” met Carmen Amaya.

2003:   “Carmen Amaya, Queen of the Gypsies”.

2004:   “Polígono Sur” met o.a. Totombo en Bobote.

2005:   “Iberia” met Sara Baras.

2005:   “Herencia Flamenca” met Ketama en de Habichuelas.

Filmposter: "Herencia Flamenca"

2005:   “Inés, Hermana mía” met Inés en Pedro Bacán, Concha Vargas en José Valencia.

2006:   “Morente sueña la Alhambra” met Enrique Morente en Tomatito.

2009:   “Repompa de Málaga”.

2009:   "La Sombra de las Cuerdas".

2010:   “El cante bueno, duele” met o.a. Manuel Morao, Moraíto Chico, Diego del Morao, Jesús Méndez, Diego Carrasco en José Mercé. In opdracht van NTR Podium gemaakt door Martijn van Beenen als regisseur en Ernestina van de Noort.

2010:   “Fin”.

2010:   “D’anza”.

2010:   “Tan lejos, tan cerca”.

2010:   “Invernadero” met o.a. Rafael Jiménez Falo.

2010:   “La niña del Rincón”.

2010:   “Sindrome de pies y manos” met o.a. Diego Carrasco en Pastora Galván.

2010:   "Paco del Gastor en Los Flamencos hablan de si mismos".

2010:   “La danza de los Pinceles” met o.a. Karen Lugo.

Filmposter: "Flamenco, Flamenco"

2010:   “Flamenco, Flamenco” met Miguel Poveda, Paco de Lucía, Estrella Morente,

            Enrique Morente, Farruquito, Manolo Sanlúcar, Arcángel en vele, vele anderen.

2010:   “Flamenco de Raíz"

2010:   “Hibernando"

2010:   “Matador on the road" met o.a. Juan Diego.

2010:   “Senderos del Alma"

2011:   “La Fuente de lo jondo”.

2011:   “The red shoes"

2011:   “¡Más fuerte cantaba yo!"

2011:   “Silvia Durán. La reina de la danza española en Israel"

2011:   “Flamenco entre rejas"