Home > Cultura > Tuna

Tuna

Een Tuna is een broederschap van universiteitsstudenten die, gekleed in een historische outfit, oud Spaanse, Portugese en Zuid-Amerikaanse folkloristische liedjes spelen en zingen.

Er wordt vermoed dat ze ontstaan zijn in de 13^e eeuw in Spanje. Universiteiten bestonden wel maar waren voor veel studenten onbetaalbaar. Sommige studenten moesten vervolgens door het land reizen om bij hun docenten / professoren te komen. Om deze reizen te kunnen bekostigen en om geld te hebben om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien gingen ze samen in groepjes optreden.

Het woord “tuna” is ontstaan uit het woord tunante (= schelm, schavuit).

Tuna

De studenten werden in die tijd vaak aangeduid met deze woorden omdat ze, “genietend” van hun studentenleven, nogal eens ’s nachts de buurt lawaaierig doortrokken`.

Deze theorie wordt verder ondersteund door de kennis die we hebben over de arme studenten in die tijd, die “sopistas” (afkomstig van “sopa boba”: iemand die leeft op de zak van een ander) werden genoemd waarbij ze gratis voedsel (soep = sopa) kregen, en waar ze ook bekend stonden als schelmen (tunas).

Een andere theorie verwijst naar de overeenkomst in het rondtrekkende gedrag van zowel tonijnen (tunas) als studenten.

Ook zijn er theorieën die verwijzen naar het Latijnse Tonare (geluid) waar dan Tunas van afgeleid zou zijn. Taalkundige verwijzen deze theorie echter naar de prullenbak omdat het niet in overeenstemming zou zijn met de geldende regels die gehanteerd werden en worden bij een overgang van Latijnse woorden naar de Iberische talen.

Ook zou het afgeleid kunnen zijn van een Franse uitdrukking “Thune Roi”, waarmee een leider van daklozen werd aangeduid.

Ze spelen vooral op gitaren, mandolines en luiten. Daarnaast gebruiken ze altijd de tamboerijn en geregeld castagnetten.

Ze poogden, behalve er geld mee te verdienen, ook het vrouwelijk schoon in hun omgeving te bekoren. Op die manier hadden ze wellicht weer een gratis slaapplaats voor een nacht…

Er zijn vastleggingen gevonden in o.a. de universiteit van Lleida waarin bepaald werd dat de studenten ’s nachts niet de straat op mochten gaan om te spelen op straffe van het verbeurdverklaren van hun instrument.

In de eerste helft van de 16^e eeuw werden aan deze “studenten” huizen aangeboden door charitatieve instellingen mits zij nieuwe studenten zouden bijstaan in hun studies.

Vanaf dat moment waren ze niet meer verplicht om te spelen voor hun levensonder-houd.

In 1835 verdwenen ze bijna uit het straatbeeld als gevolg van het afschaffen van de verplichte studententenues.

Tuna

Vervolgens zijn ze steeds de straat op blijven gaan in de inmiddels traditionele kledij.

De Tunas groeperen zich tegenwoordig per universiteit en binnen de universiteit inmiddels naar faculteit. Dus er zijn heel wat Spaanse universiteiten die diverse Tunas binnen hun poorten hebben van de verschillende faculteiten.

De kleding is makkelijk te herkennen; ze hebben altijd een cape om en dragen een sjerp. De kleuren van hun sjerp laten zien of ze een beginnend speler (novato) zijn of een gevorderde tuno.

Als je goed genoeg geacht wordt om als echte tuno door het leven te gaan wordt je de sjerp door de anderen uitgereikt in een ceremonie die “de doop” genoemd wordt.
Daarnaast onderscheiden zich de kleuren van de sjerpen naar de faculteit waar de studenten aan verbonden zijn. Zo staat bijvoorbeeld de kleur geel voor de Medische faculteit en rood voor Rechten.
Ze hebben vrijwel altijd een wit shirt aan.
De broek is karakteristiek voor de 16^e eeuw; breed om de bovenbenen en strak toelopend naar de bovenzijde van de kuit. Daaronder lange kousen.

Er zijn een paar Tunas-groepen die afwijkend gekleed zijn: zo is er de “Tuna Compostelana”. Zij dragen geen sjerp. Er is de “Tuna de Valladolid” die een langer sjerp dragen en de “Tuna de Distrito de Granada” die het embleem van hun universiteit op hun sjerp op borsthoogte dragen. Vooral de cape is belangrijk: deze is versierd met allemaal wapenschilden van de plaatsen, steden en landen waar de tuno is geweest en versierd met aandenkens – zoals haarlinten – van de vrouwen die hij bezongen heeft.

Capa

In de loop der eeuwen is het instrumentarium behoorlijk uitgebreid. Bij bezoeken aan andere landen en culturen werd nogal eens een instrument “meegenomen” en opgenomen in de groep. Op deze manier kwamen de tres cubano, de bandola, de dwarsfluit, een quena (Indiaanse herdersfluit) en de acordeon in hun standaardinstrumentarium terecht.

In de Mexicaanse groepen worden m.n. de standaard instrumenten gebruikt zoals die bekend zijn vanuit de Mariachi: de Mexicaanse Vihuela en de gitaar.

De muziek bestond in het begin m.n. uit Middeleeuwse gezangen maar werd in de loop der jaren uitgebreid met pasodobles, walsen en fokloristische liedjes.

Er zijn Tunas in veel landen in de wereld: het blijft bepaald niet beperkt tot Spanje.

In de Zuid-Amerikaanse landen, maar ook in België en Nederland zijn er Tunas. De “Tuna Universitaria de Maastricht” claimt de meest internationale Tuna ter wereld te zijn, met leden uit Nederland, Duitsland, Mexico, Portugal, Brazilië, Litouwen, China en Frankrijk.

Er worden geregeld door Tunas Certamens georganiseerd. Ook in Nederland en België!
Het is een soort van festival waar de Tunas optreden, maar uiteindelijk zijn er wel een aantal prijzen te winnen en is een dergelijk Certamen gewoon ook een wedstrijd.

In een dergelijk Certamen komen een aantal zaken altijd voor; zo is er een soort van optocht door de straten van de bezoekende stad, de serenades die voor vrouwen gegeven worden en optredens op een podium in theaters.

Tunas in Mexico
Tuna in Mexico

Hieronder kun je doorklikken naar

de pagina waarop een overzicht van de Spaanse tunas staan en

naar een overzicht van tunas in de BENELUX.

Mail ons via: