|
"El Quejío"
Ivo Hermans
Ik vraag periodiek iemand uit de flamencowereld om in de rubriek "El Quejío" een column te schrijven. De onderwerpkeuze is vrij, maar moet uiteraard wel flamenco-gerelateerd zijn. Maar daarbinnen is de inhoud dus vrij.
Deze derde column is geschreven door flamencokenner Ivo Hermans.
In 1991 stichtte hij 'De Koerier van Navarra'. Sindsdien verzorgt hij historische verhalentochten in het Leuvense groot begijnhof rond onder meer Alva, Farnese en Don Juan de Austria wiens troepen in Leuven verbleven. Deze tochten zijn erg populair en trekt bezoekers uit België én Nederland.
In het begin was het lokaal van De Koerier van Navarra een klein muziektheater waar op bestelling flamencovoorstellingen plaatsvonden. Nu kan men er op aanvraag een demonstratie bijwonen over paella, gevolgd door een diner. Ook proeverijen van bijzondere Spaanse wijnen kunnen op bestelling.
Ivo Hermans (foto: Isabel van Tendeloo) |
Ivo Hermans is als kunsthistoricus gefocust op Spaanse en Latijns-Amerikaanse thema’s.
Hij publiceerde ‘Duende’, de beheksing, een boek over Andalucía, flamenco en zigeuners. Vaak vind je hem terug tussen de stenen ernst van Castilla of tussen de gitanos in Sevilla en Jerez. In het holst van de nacht, omwerveld door schimmen van drift en vergankelijkheid, en versmolten met de zang van de flamenco. We vroegen of je niet een Spanjaard moet zijn om dit alles te voelen. Hij antwoordde dat je ook geen Amerikaan moet zijn om de blues te voelen. Nationaliteit is één ding, maar gevoel is een ander. |
Een verteltocht door het Leuvense groot begijnhof met Hermans blijft een belevenis en is telkens anders. De beeldenstorm, de geuzen, de tercios, de mystieke hofjes, de dochter van Austria, Paap Toên, de spin van het Escoriaal, paus Adriaan Boeyens, de inquisitie, de heksenhamer, de bloedraad, de wijn. U kiest maar!
Wie meer hierover wil vernemen kan in Leuven één van zijn rondleidingen volgen. Of zich verdiepen in zijn boek 'Maskers van de zon' (isbn : {978} 90 6445 426 4).
De Koerier van Navarra is geen restaurant à la carte maar een café met een gerecht. Telkens op bestelling tot drieëndertig personen van woensdag tot zaterdag, tussen 17:30 uur en 21:00 uur op een tijdstip naar Uw keuze. Het lokaal sluit om middernacht. De Koerier biedt u paella in al zijn varianten. U aperitieft in de keuken tijdens de kookdemonstratie.
Ivo Hermans bereidt paella waar u bij staat
Flamenco krijgt in de Koerier een bijzonder eerbetoon want het is één van de weinige Europese tradities die nog volop leeft en die bezield is met een actuele inhoud. Tegelijk is het ook een uiterst verminkte kunst omdat ze te lang als een folkloristische karikatuur is opgevoerd en spijtig genoeg vaak slechts in die gedaante wordt doorverkocht.
De Koerier van Navarra werkt op maat. Men stelt zelf zijn avond samen: www.kovana.com
Inmiddels is in 2011 een nieuwe, met kleurenfoto’s en een hoofdstuk over dans aangevulde, herdruk verschenen van zijn boek ”Duende”: een must-have voor flamencoliefhebbers! De toegevoegde foto’s zijn van de Nederlandse fotografe Annemiek Rooijmans. ISBN {978} 94 9129 702 1
Verder is er op 17 maart a.s., tussen 16:00 - 18:00 uur (15,-) een bijeenkomst waarin de kunsthistoricus en Spanjekenner vol passie vertelt over Andalucia, flamenco en zigeuners, naar aanleiding van de heruitgave van zijn geactualiseerd boek 'Duende'. Wilt u dit bijwonen dan moet u zich vooraf aanmelden via www.ccbrugge.be.
~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~
Het Zichemse tercio
door Ivo Hermans
Mijn geboorteplek ligt aan de mistige oevers van de Demer, een rivier met een Keltische naam die vloeit in Oost-Brabant. Het Zuid-Nederlandse, nu Belgische Spaans-Brabant. Een streek die ruim tweehonderd jaar bij Spanje hoorde als erfenis van het riante huwelijk van onze Brusselse hertog Filips de Schone van Bourgondië en Juana van Aragón 'La Loca'. Een vrouw met een merkwaardig defect, namelijk een onevenwicht tussen haar gevoel en haar verstand. Althans toen nog een gebrek. Nu hoe langer hoe meer een kwaliteit bij heel wat luidruchtige of listig stille personen met een verheven eigenbeeld.
Zichem - de Demer (www.blogger.be) |
Filips werd later, als bruidegom van de kroonprinses, koning van Castilla y Aragón of Spanje in die dagen. Men noemde hem Felipe El Hermoso. Zijn zoon Karel, alias Carlos Primero of Keizer Karel van Duitsland, was de tweede Vlaamse koning op de Spaanse troon en diens zoon Felipe Segundo, besloot de Vlaamse tijd in Spanje als derde en laatste Vlaamse vorst. Deze laatste Filips was echter al meer Spanjaard dan Zuid-Nederlander. Hij kende goed de Vlaamse rijkdom en hief hoge belastingen. Dit zou leiden tot een opstand die in 1568 de start betekende van één van de langste oorlogen in Europa. |
Tachtig jaar later stopte het conflict met de scheuring der Nederlanden en de verwoesting van het Zuiden. Het Noorden werd onafhankelijk en welvarend. Maar Vlaanderen, en dus ook Brabant, bleef verbonden met Spanje. Katholiek en voorzien van de biecht die zowat alle fouten ogenblikkelijk kan vergeven, wat het Belgisch model ten gronde verklaart.
Een gebeurtenis die me bijzonder boeit speelde zich in die tijd af vlak bij mijn geboorteplaats. In Zichem namelijk, het Demerdorp nabij Scherpenheuvel, waar de Spaanse landvoogdes Isabela later de fameuze pelgrimsbasiliek liet bouwen voor de Maagd der sterren. In dit dorp kwam ooit een Spaanse legerafdeling, een Tercio, in opstand tegen haar eigen koning, omdat ze al lang geen soldij meer had ontvangen. Zowat drieduizend huurlingen weigerden nog te vechten en bleven ruim twee jaar op die plaats. |
Basiliek in Scherpenheuvel |
Ze kregen steun van de plaatselijke bevolking. Ze boden immers de welkome bescherming tegen rondtrekkende rovers en vijandelijke ongedisciplineerde legerbenden. De bekende historicus Geoffrey Parker berekende dat er slechts achthonderd huwbare vrouwen daar in de wijde omgeving zich bevonden. En uit zestiende-eeuwse bronnen weten we dat ze geen moeilijke karakters waren. Dit verklaart waarom tot in voorbije eeuw de vrouwen van Zichem beroemd waren om hun donkere ogen en haren. Hun verre grootmoeders hadden immers bijna allen heel goed en vrij lang een Spaanse mercenario gekend. Later brachten treinen en auto's iedereen overal naartoe en huwde men op alle plaatsen, zodat de Zichemse donkerte versneden werd. In de opstandige Zichemse tercio deden ook heel wat huurlingen dienst die kwamen uit gebieden onder Spaans mandaat.
Ligging van Langdorp (deel van Aarschot)
Een groot deel van de 'Spaanse' soldaten in Zichem waren Zuid-Italianen. Want Zuid-Italië en Sicilië bleven lange tijd bestuurd door Aragón en leverden troepen aan Spanje. Maar er is nog een ander detail dat moeilijk te staven valt door onontgonnen archieven, maar dat later wellicht zal blijken. Rond 1594, het jaar van de opstand, werden in Spanje de voorbereidingen getroffen door de Inquisitie voor de massale verdrijving van niet-christenen na de val van het Moorse rijk. Ook de zigeuners, die toen als nomaden uit India naar Europa en voornamelijk Spanje waren gekomen, stonden op de verdachtenlijst. Sommigen van hen wilden echter hun goede intenties verduidelijken door openlijk katholiek te worden en dienst te doen in het leger om deel te nemen aan de strijd in het Noorden tegen de protestanten.
Wijngaard - Hageland |
Het is dus niet uitgesloten dat in Spaans-Brabant sommigen van hen sporen hebben nagelaten via hun nazaten. Maar als dat zo is, dan hebben ongetwijfeld de oudste klanken van de Cante Gitano, de oer-tonás, weerklonken bij de zonsondergangen over de glooiende wijnheuvels van het mytische Brabantse Hageland. En als dat zo is, dan hebben de Zuidnederlanders en Andalucía weer eens meer gemeen dan men zo maar denkt. De tijd zal het ongetwijfeld leren. |
|
|